Ark. Nezih AYTAÇLAR Danışmanlığında

Meryem Ana Kilisesi, Yedi Uyurlar Mağaraları, Aziz Yuhanna Bazilikası, Meryem Ana Evi

Standart Efes turlarımızda zaman bulmadığımız için gezi programına dahil edemediğimiz, ama Hristiyan inanç dünyasının şekillenmesinde önemli olan bazı yerleri bu tur kapsamında bir araya getirip,
eksikliğimizi gidermek istiyoruz.

TUR PROGRAMI:

Sabah saat 07.30’da Karşıyaka / Bostanlı İskelesi yönündeki Havaş Durağında, 08.00’de Alsancak/Lozan Meydanı’nda gezginlerimizle buluşarak, Aydın istikametinde yola çıkıyoruz. Yol boyunca Hristiyanlığın ortaya çıkış koşulları üzerine sohbet ediyoruz.

Efes Roma döneminde ASIA eyaletinin başkenti olarak çok önemli bir yere sahipti. Bir yandan ciddi bir Musevi cemaatini barındırırken, öte yandan Roma’yla ilişkiye geçmenin ve Anadolu’dan Roma’ya yapılacak yolculukların çıkış limanı olma özelliğine sahipti. Bu nedenle Hristiyanlık’ın erken döneminde havarilerin ve misyonerlerin geçiş noktası olmuştu. Bu özelliğini sonraki dönemlerde de sürdürdü.

Aslında geçtiğimiz yüzyıl başında varlığı bilinen, ancak daha sonra üzerleri örtülmüş yazı ve fresklerinin yakın zamanda keşfedildiği PAULUS MAĞARASI’ndan bahsedeceğiz.  Söylenceye göre Aziz Paulus’un Efes kentinde bir süre saklandığı bu mağara, 20. Yüzyıl başında çevrede yaşayan Hristiyanlar tarafından ziyaret edilmiş ve duvarlarına adak yazıtları yazılmış. Ayrıca Azize Tekla ile Aziz Paulus’un öyküsünü anlatan bilinen tek fresk de burada yer alıyor.

“Apollos Korint’teyken, Pavlus iç yoldan geçerek Efes’e geldi” diye yazıyor Elçilerin İşleri’nde. Geçimlerini tanrıça Artemis’e yönelik hediyelik eşyalar üreten ve satanları Paulus’a karşı kışkırttığı Tiyatro’ya da uğrayıp Hristiyan ilahiyatının köşe taşlarının döşendiği Efes Konsüllerine ev sahipliği yapan MERYEM ANA KİLİSESİ’ne yöneleceğiz. Birinci Efes Konsili, 431 yılında toplanıyor ve Meryem’in “Tanrının Annesi” (Theotokos) olarak kabul edilmesi bu konsülde karara varılıyor. Karara itiraz eden İstanbul Patriği Nestorius da aynı konsilde “sapkın” ilan ediliyor ve Hristiyan kilisesindeki ilk bölünmelerin temeli atılıyor. 449 yılında aynı yerde toplanan 2. Efes Konsili kararları ise daha sonra reddedilecektir. Bu iki konsilin yapıldığı yapının Museion olarak inşa edilmesini takip eden yıllarda yaşanan kendi içindeki evrimi de ilgimizi çekecek.

Panayır dağı eteklerindeki kayaya oyulmuş Erken Hristiyanlık şapelleri ve gömüleri YEDİ UYURLAR MAĞARASI olarak bilinir. Hristiyan ve Müslüman kaynaklarında farklı ayrıntılarıyla anlatılan efsaneye göre MS 250 yılı civarında İmparator Decius zamanında yaşayan yedi Hıristiyan genç (Bunlar, birçok kaynakta adları farklı verilen Malta, Malchus, Martinianus, Dionysius, Yohannes, Serapion ve Konstantinus’tur. İslamiyette ise Debernuş, Mesliha, Kafeştateyyuş, Sazınuş, Mekselina, Mermuş, Yemliha ve köpekleri Kıtmir’in adı geçer) imparatorun tanrılaştırıldığı tapınağa kurban sunmayı reddeder ve ölüm tehdidi alınca bir mağaraya sığınırlar. Efes’teki mağaralar bu gençlerin uykuya yattığı ve yaklaşık 150-200 sonra uyandığı mekan olarak kabul edilir (Tarsus ve Elbistan’dakilerle birlikte). Bu vesile ile sadece Yedi Uyurlar değil, diğer Erken Hristiyanlık kalıntıları üzerine de sohbet edeceğiz.

Selçuk’daki öğle yemeğimiz sonrasında ilçe merkezindeki kalenin yamaçlarında kurulmuş AZİZ YUHANNA (Yahya / St John) bazilikasını ziyaret edeceğiz. Havari Yuhanna’nın kabul edilmiş dört İncil’den birini burada yazdığı düşünüldüğünden, azize Agios Theologos (Din alimi aziz) sıfatı yakıştırılmış ve Selçuk ilçesinin eski adı Ayasuluk bu sıfattan türemiş. Azizin mezarının üstüne yapılmış bazilika(lar) erken Hristiyanlık mimarisinin en önemli eserlerinden sayılıyor.

Son durağımız MERYEM ANA EVİ olacak. Hz. İsa’nın çarmıha gerilişinden sonra, en sevdiği havarisi Yuhanna’nın Meryem Ana’nın Kudüs’te kalmasını sakıncalı bulup Efes’e kaçırdığı rivayet ediliyor. Hz. Meryem’in 101 yaşına kadar Bülbül Dağı’ndaki yaşadığı ve öldüğü; St. Jean’ın Meryem Anayı yine bu dağda kendinden başka hiç kimsenin bilmediği bir yere gömdüğü düşünülüyor. 19. Yüzyılın ilk yıllarında hayatı boyunca yaşadığı köyden çıkmamış olan rahibe Anne Catherine Emmerich’in çevresine anlattığı bir dizi hayalde, Hz. Meryem’in yaşayıp öldüğü evi tüm detaylarıyla görüp çevresindekilere tarif etmesinden sonra aynı yüzyılın sonlarında bu ev keşfedilmiş ve ilk olarak Papa XIII. Leo tarafından burada ayin yapılarak Hristiyan dünyasınca kabul görmüştür. Ziyaretimizde Hz. Meryem’den, rahibe Emmerich’ten ve evin keşif öyküsünden bahsedeceğiz.

Akşam 19.00 civarında İzmir’e dönmüş olmayı umuyoruz.