Anıtsal Çeşmeler ve Antik Kentler

LAODİKEİA – KBYRA – EFLATUNPINAR – SAGALASSOS

“SU AKAR İNSAN BAKAR”

Batı Anadolu’daki çok sayıda antik çeşme ve pınarda son 15 yıldır sürdürülen restorasyon çalışmaları sayesinde bu anıtsal yapıları yalnızca zihnimizde canlandırmakla yetinmeyip eski hallerini görebilmek mümkün oldu. 2010 yılında Sagalassos Antoninler çeşmesi ve Hellenistik çeşmeyle başlayan restorasyon faaliyetleri sonucunda bu çeşmeler orijinal yüksekliklerine ve her şeyden önemlisi suya kavuştular. Kibyra tholos (yuvarlak planlı) çeşmesi ve Laodikeia Traian çeşmesi geçtiğimiz yıllarda Sagalassos örneğini izlediler. Bu turumuzda sadece bu çeşmeleri değil, onların yer aldığı muhteşem antik kentleri de gezeceğiz. Buralara kadar gelmişken, Hitit dönemine ait bir pınar anıtıyla ünlenmiş ve 25 yıl kadar önce temizlenerek yeni haline kavuşmuş olan Eflatun Pınar’ı görmeden dönmek olur mu?

• Beyşehir Eşrefoğlu Camii (Konya): UNESCO Dünya Kültür Mirası (2023)
• Sagalassos Antik Kenti (Burdur): UNESCO Dünya Kültür Mirası aday listesinde (2009)
• Laodikeia (Denizli): UNESCO Dünya Kültür Mirası aday listesinde (2013)
• Eflatunpınar Hitit Su Anıtı (Konya): UNESCO Dünya Kültür Mirası aday listesinde (2014)

TUR PROGRAMI

27 Mayıs 2026, Çarşamba: LAODİKEİA
Sabah saat 07.30‘da Bostanlı tramvay durağının arkasındaki Havaş otobüs durağında buluşup, 07.50’de Alsancak Lozan meydanındaki Atatürk Lisesi kapısı önünde diğer konuklarımızı da alıp yola çıkıyoruz. Yolda kısa bir kahvaltı molası sonrası Denizli yönüne devam ediyoruz. Şehir merkezinde bir öğlen yemeği arası veriyoruz. Ardından, Laodikeia antik kentine yöneliyoruz. Seleukoslar Kralı II. Antiokhos Theos tarafından eşi kraliçe Laodike adına kurulan şehir art arda bir dizi deprem felaketi nedeniyle MS 7. Yüzyıl başlarında terk edilmiş, bu nedenle tüm yapıların enkazı yerli yerinde korunmuştur. Denizli Valiliği ve Ticaret Odası’nın destekleri sayesinde kazılar ilerledikçe bu enkazın hızla tekrar ayağa kaldırılması mümkün olabilmektedir. Öyle ki şehre her gidişinizde, bir önceki yıl göremediğiniz bazı antik yapıları görmek mümkün olabiliyor.

Şehrin ana caddesi, kutsal yapıları, agoraları, hamamları, stadionu ve iki ayrı tiyatrosu bu etkileyici eseler arasında yerini alıyor. Şehrin “hac” kilisesi de büyük ölçüde restore edildi. M.S. 4. Yüzyıla tarihlendirilen Laodikeia Kilisesi ANASTYLOSİS, esaslı koruma, onarım, düzenleme, yayın çalışmaları, Avrupa Birliği Kültürel Miras / EUROPA NOSTRA AWARDS 2016 Mansiyon Ödülüne layık görülmüştü.

Havari Paulus mektuplarında ve İncil’in Vahiy bölümünde anılan şehirde erken bir Hristiyan cemaatin varlığı biliniyor. Bu nedenle MS 343-391 yılları arasında burada toplanan konsilin “hac” kilisesinde gerçekleşmiş olması büyük olasılık. Yahudilerin kutsal günü olan Şabat (cumartesi) yerine Hristiyanlık dünyasında Pazar
gününün kutsal kabul edilmesi bu konsilde karara bağlanmış.

Şehirde çok sayıda anıtsal çeşme (nymhaion) de var. Şehrin su yollarının elden geçirilmesini sağlamış ve bu amaçla 30 bin denarius bağışta bulunmuş olan Roma İmparatoru Traianus adına yaptırılmış çeşme önceki yıllarda ayağa kaldırıldı. Yarım dairesel bir su haznesinin yer aldığı çeşmenin merkez nişinde yer alan Traianus heykeli yüzlerce parçaya ayrılmıştı. Restore edilen anıtsal heykel 1910 yıl sonra şimdi orijinal yerinde ziyaretçilerini bekliyor. Yanında da Dacialı bir esir betimlenmiş. Turumuz tamamlanınca otele geçiyoruz. Konaklama ve akşam yemeği.

28 Mayıs 2026, Perşembe: KİBYRA
Sabah kahvaltısı sonrasında Gölhisar’a gidiyor ve Kibyra antik kentini gezmeye başlıyoruz. Son yıllardaki kazılarla çarpıcı buluntuların ortaya çıkarıldığı Kibyra hızla Batı Anadolu’nun en görkemli antik kentlerinden birisi olmaya yol alıyor. Şehrin agoraları, etkileyici stadionu (burada yer alan bir anıt mezar geçen yıl restore edildi), tiyatrosu görülmeye değer. Bir yangın sonrası terk edilen ve bu sayede buluntuları dokunulmadan kalan odeion yapısının orkestrasında yer alan opus sectile (iri kesilmiş farklı renkteki mermer ve taşların bir araya getirilmesiyle yapılmış döşeme) medusa betimi benzersiz. Muhtemelen antik çağdaki tek örnek. Sadece bu eseri görmek için bile Kibyra’ya gelinmeli. Odeion girişinde yer alan mozaik taban da görsel bir şölen olmakla kalmıyor, yazıtları sayesinde yapıyla ilgili önemli veriler de sağlıyor.

Şehrin üç kademeli agorasının orta kademesindeki anıtsal kapı da geçen yıl ayağa kaldırıldı. Agoranın en üst terasında ise yuvarlak planlı bir çeşme var. Ayağa kaldırılan ve suya kavuşan bu çeşme zerafetiyle bir inci gibi antik kenti süslüyor.

Öğlen yemeğimiz Burdur’da olacak. Yemek sonrası Kibyra, Sagalassos ve Kremna başta olmak üzere Burdur çevresinin buluntularına ev sahipliği yapan Burdur Arkeoloji Müzesi’ni gezmeyi planlıyoruz. Müzede ayrıca Hacılar, Kuruçay ve Höyücek gibi çevrenin Prehistorik merkezlerinden gelen eserler de var.

Konaklamamamız ve akşam yemeğimiz Isparta yada Eğirdir’de.

29 Mayıs 2026, Cuma: EĞİRDİR – YALVAÇ/ ANTİOKHİEİA – BEYŞEHİR – EFLATUN PINAR
Bugün gezmek istediğimiz yerler çok ve bu nedenle yolumuz uzun. Sabah kahvaltısı sonrasında Eğirdir’e doğru yola çıkıyoruz. Merkezdeki Dündar Bey Medresesi’ne ve Hızır Bey Camii’ne göz atıktan sonra küçük bir ada turu yapıyor ve Yalvaç’a yöneliyoruz. Buradaki Pisidia Antiokheia’sı şehrini gezmeye başlıyoruz. Görkemli kent kapısı, ana caddeleri, tiyatrosu, hamamı ve kendine özgü mimarisiyle Augustus Tapınağı’nı geziyoruz. Havari Paulus’un yaşamının bir bölümünü geçirdiği şehirde Paulus’un ilk kez Hristiyanlığa çağrıyı yaptığı düşünülen eski Sinagog’un yerine inşa edilmiş anıtsal kilise diğer bir önemli yapı. Bu niteliğiyle şehir Hristiyanlık hac yerlerinden birisi. Yalvaç’ta öğle yemeği ve müze gezisinden sonra Beyşehir’e yola çıkıyoruz.

Beyşehir’deki Eşrefoğlu Camii 2023 yılında UNESCO kültür mirası listelerine dahil edilen Anadolu Ahşap Direkli Camileri’nin en görkemlisi. Taç kapısı, üzerleri kalem işiyle süslenmiş ahşap direkleri, müezzin mahfili, balkonu ve çini mihrabıyla rakipsiz. “Cami gezmekten” zevk almayanları bile kendine hayran bırakıyor.

Dönüş yolunda bir Hitit anıtı olan Eflatun Pınar’a uğruyoruz. Son yıllardaki çalışmalarla bir pınarın kenarındaki anıtın eskiden su altında kalan bölümleri de ortaya çıkarıldı. Pınar ve etrafındaki yeşillikler sayesinde çölde bir vahayı andırıyor. Anıtta Hitit tanrılar alemi (pantheonu) betimlenmiş. Su akıyor ve biz bakıyoruz…

Konaklama ve akşam yemeğimiz Isparta’da.

30 Mayıs 2026, Cumartesi: SAGALOSSOS
Sabah kahvaltısı sonrasında Sagalassos antik kentine doğru yola çıkıyoruz. Antik şehirdeki agora, meclis binası (boulueterion), tiyatro, tapınaklar, hamam, kütüphane, çevresi kabartmalarla süslü anıtsal mezar yapısı (heroon) gibi yapılar çok iyi korunmuş ve iyi onarılmış. Ama bu şehirde gezimizin konsepti ile ilişkili anıtsal çeşmeler bilhassa dikkat çekici. Şehrin üst kısmındaki Hellenistik çeşme sadeliğiyle huzur veriyor. Yukarı Agora kenarındaki Antinler çeşmesi 15 yıl kadar önce ayağa kaldırıldı ve suya kavuştu. Çeşmenin mimari süslemeleri ve -orijinalleri Burdur Müzesi’nde korunan çeşmeye mülajları yerleştirilmiş- heykeltraşlık eserleri bizi yapının imar edildiği ve kullanıldığı günlere götürüyor. Aşağı Agora çeşmesinin yalnızca su haznesini görebiliyoruz. Ve sürpriz: Bouleuterion yakınındaki Hadrianus çeşmesinin restorasyonu önceki yıl başladı. Bittiğinde 20 metreye ulaşacak yapının ilk katını görebileceğiz.

Öğlen yemeğimiz sonrasında İzmir’e dönüş yoluna koyuluyoruz. Keyifli bir gezinin sonu…